Studenten van de ArtEZ academie architectuur waren vorige week te gast op twee van onze locaties in het Land van Maas en Waal. Letterlijk met de voeten in de grond om met eigen ogen te zien hoe het er in de praktijk aan toe gaat. De studenten waren enthousiast en geïnteresseerd in ons werk. ‘Geen idee dat er dagelijks zo hard wordt gewerkt aan kleiwinning in combinatie met gebiedsontwikkeling’, was dan ook één van de reacties. 

Middle section

Kleiwinning bij Geertjesgolf

Collega’s Wim Vermeule, Jildert Hijlkema en Hendrik Sanders vertelden de studenten wat er komt kijken bij het winnen van keramische klei. De ochtend startte in Winssen bij het project van Geertjesgolf. Wim Vermeule (projectleider bij Delgromij): “Geertjesgolf is niet ons eigen project. Het gebied wordt door derden ingericht voor natuur en recreatie. Delgromij (onderdeel van K3) ontgraaft hier klei voor de grofkeramische industrie: dakpannen, gevelstenen, straatstenen.“

Een emmer vol met klei

De studenten namen ook klei mee naar huis. Met emmers en scheppen ‘gewapend’ werd klei zorgvuldig verzameld in emmers. “Begin september zijn we gestart met het ontwerpatelier leemsteen en baksteen. In het ontwerpatelier willen we de eigenschappen van leemstenen en bakstenen onderzoeken. Ook gaan we aan de slag met een ontwerp van een gebouw met een schoolfunctie waarbij we leem- en/of bakstenen gebruiken.” 

“Fascinerend dat eigenschappen van dezelfde materialen veranderen door het bakproces”

“We vinden het als studenten fascinerend, dat voor bakstenen en leemstenen in principe dezelfde grondstoffen (klei, silt, zand) nodig zijn en ook allebei dezelfde moduulmaat hebben, maar dat de eigenschappen totaal veranderen door het bakproces. We gaan ook zelf leemstenen maken en willen de hele keten van grondstoffenwinning tot bouw inzichtelijk maken. Daarbij komt ook de ontwikkeling van bouwen met baksteen in Nederland aan bod. Tot slot kijken we naar de impact van beide materialen op de omgeving.” 

Gebiedsontwikkeling Leeuwense Waard

Na het bezoek aan de kleiwinlocatie stond het westelijke deel van de gebiedsontwikkeling Leeuwense Waard op het programma. In 1994 is hier in samenwerking met Wereld Natuur Fonds (WNF) en ARK Natuurontwikkeling een stelsel van stromende nevengeulen gerealiseerd van opgeteld grofweg 4 kilometer lang. De herinrichting werd zowel fysiek als financieel mede mogelijk gemaakt door kleiwinning. 

Jildert Hijlkema (gebiedsontwikkelaar en ecoloog): "Het is fraai om te zien hoe hier sinds de aanleg een gevarieerd geulenstelsel van Biesbosch-achtige allure is ontstaan. De stromende nevengeulen met oevers variërend van slikkige zandplaten tot zachthoutooibos met dood hout zijn waardevol als leefgebied. Vooral voor vissen die graag in stromend water leven zoals barbeel en winde. Als  recreatief uitloopgebied voor de aanliggende dorpen Boven-Leeuwen en Beneden-Leeuwen heeft het gebied ook een belangrijke functie voor omwonenden." 

Kijken naar de impact voor de omgeving 

De winning van primaire grondstoffen is nodig voor de woningbouw- en infrastructuuropgave die we met elkaar hebben in Nederland. Denk aan klei als hernieuwbare grondstof voor bakstenen en dakpannen voor woningbouw, of voor infrastructurele werken als dijken. Bij elk hoogwater legt het rivierwater weer een nieuwe laagje klei in de uiterwaard! Ook voor de volgende generaties zijn schone, hoogwaardige grondstoffen onmisbaar. Maar het zijn primaire grondstoffen die niet als een grassprietje uit de grond groeien. Dus zijn we zuinig op iedere korrel en onderzoeken we alternatieven, want het winnen van deze materialen heeft effect op het klimaat. 

We werken graag aan projecten voor nu en voor volgende generaties 

Zo zorgen we ervoor dat de winning van bouwgrondstoffen bijdraagt aan maatschappelijke ontwikkelingen. Bijvoorbeeld met gebiedsontwikkelingen waar we de landschappen klimaatadaptief inrichten en toekomstbestendig maken voor alle gebruikers. Waar je water kunt bufferen, de biodiversiteit kunt stimuleren of stikstof afvangt. Bij alles wat we doen, kijken we vooruit naar wat we achterlaten. Zo werken we aan nieuwe landschappen. Fijne plekken om te recreëren, veilig te wonen en werken. 

Zo doen we dat voor morgen